Koç Üniversitesi bu yıl Türkiye’den Avrupa Araştırma Konseyi (ERC) desteği almaya hak kazanan tek üniversite oldu. Türkiye’deki 50 ERC projesinin 28’ine ev sahipliği yapan Koç Üniversitesi’nin Kimya ve Biyoloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Seda Keskin Avcı, MOF’lar olarak da bilinen metal organik kafesli yapılar üzerine yaptığı çalışmalarla tanınıyor.

Yaklaşık 10-15 yıl önce keşfedilen sünger benzeri bu gözenekli yapılar, görece genç bir teknoloji. Bilim insanları bugün, çölde su molekülünü yakalamaktan tutun araçlarda elektriği daha verimli dağıtmaya, atmosfere salınan karbondioksiti hapsetmeye kadar birçok alanda kullanılabilecek bu molekülleri geliştirmeye ve yeni kombinasyonlarla sayılarını artırmaya devam ediyor.

Prof. Dr. Seda Keskin Avcı 2017’de ERC alan ilk projesi COSMOS ile laboratuvarda test edilmesi yıllar sürebilecek bu malzemelerden daha hızlı verim alınabilmesi için bilgisayar simülasyonları geliştirdi. COSMOS ile Türkiye’den mühendislik alanında ERC Başlangıç Desteği alan ilk kadın araştırmacı olan Prof. Dr. Seda Keskin Avcı, bu kez de Türkiye’den genel mühendislik panelinden (PE8) desteğe layık görülen ilk konsolidatör projenin sahibi oldu.

2 milyon avro desteğe layık görülen STARLET

Prof. Dr. Seda Keskin Avcı’nın TÜBİTAK ERC Baş Araştırmacı Geliştirme Programı kapsamında desteklenen ve ERC tarafından da 2 milyon avro desteğe layık görülen “STARLET: Gelişmiş Gözenekli Malzemelerin Enerji, Çevre ve Biyomedikal Uygulamalar için Atomistik Modellenmesi” adlı projesi, bu yıl 2130 başvuru arasından seçilen 308 projeden biri oldu. STARLET, MOF’lar aracılığıyla kanser tedavileri, temiz enerjinin depolanması, zehirli gazların yakalanması ve küresel ısınmayla mücadele için en uygun malzemelerin keşfedilmesini hedefliyor.

Konuya dair Koç Üniversitesi’nde yürütülen önceki araştırmaların bir sonraki adımı niteliğindeki proje, atomik hesaplamaları, moleküler simülasyonları, veri bilimi yöntemlerini ve deneysel çalışmaları birleştirerek MOF’ların farklı uygulamalardaki performanslarını belirlemeyi hedefliyor. Bu sayede bütüncül bir malzeme zekâsı ekosistemi oluşturacak çalışma, MOF’ların enerji, çevre ve biyomedikal uygulamalardaki potansiyelini kısa sürede daha verimli kullanabilmeyi hedefliyor. Çalışma Koç Üniversitesi bünyesinde beş yıl boyunca sürecek.

Temiz enerjiden kanser tedavisine, dünyanın temel sorunlarına çözüm arayışı

Prof. Dr. Seda Keskin Avcı projesiyle ilgili şu ayrıntıları paylaştı: “Bu proje kapsamında dünyanın temel toplumsal sorunlarını ele almak adına 10 kritik moleküle odaklanacağız: MOF’ların temiz enerji depolama amaçlı kullanılması için hidrojen ve metan; toksik gazı yakalamada ve küresel ısınmayla mücadelede etkili olabilmeleri için amonyak, karbon monoksit, karbon dioksit ve azot oksit; anti-kanser ilaç tedavisinde taşıyıcı olarak değerlendirilebilmeleri için florourasil, metotreksat, ve biyomedikal uygulamalar için azot ve oksijen moleküllerinin MOF’lar içinde depolanma ve dağıtılma özelliklerini araştıracağız. Projenin küresel çapta en büyük kazanımlarından biri, bu alanda dünyanın ilk veri tabanının kurulması olacak. Bu veri tabanı milyonlarca MOF’un konuk molekülleri depolama ve taşıma özelliklerini içerecek. STARLET kapsamında ayrıca yüksek performanslı MOF’lar için tasarım kılavuzları oluşturularak yeni malzemelerin keşfi teşvik edilecek.”

ERC desteği hakkında

Avrupa Araştırma Konseyi – European Research Council (ERC) en özgün ve yenilikçi bilimsel araştırmalara destek sağlayan, Avrupa’nın bilimsel alanda en prestijli ve tanınmış kurumudur. ERC desteği, Avrupa Birliği tarafından sağlanan diğer fonlardan farklı olarak bir araştırma grubu, kurum veya konsorsiyuma değil, tek bir araştırmacıya verilir. Projeyi alan kişi Avrupa çapında istediği kuruma bu projesini taşıyabilme hakkına sahiptir. ERC projelerinin, kariyerinin farklı aşamalarındaki araştırmacılara yönelik üç programı var. Bunlardan ilki, doktora sonrası 0-7 yıl (Starting – 1,5 milyon avro), ikincisi 7-12 yıl (Consolidator – 2 milyon avro) ve üçüncüsü de 12 yıl ve sonrasında ileri düzey araştırma yapanlara (Advanced – 2,5 milyon avro) verilir. Bugüne kadar ERC desteği almış yedi araştırmacı aynı zamanda alanlarında Nobel Ödülü’ne de layık görüldü. Hem ERC hem de NOBEL Ödülü alan araştırmacılar: Serge Haroche, Konstantin Novoselov, James Heckman, Theodor Hänsch, Jean-Marie Lehn, Christoforos Pissarides ve Sir Peter J. Ratcliffe.

Koç Üniversitesi öğretim üyeleri tarafından yürütülen ERC desteği almış 28 projenin 20’si, ana proje desteği, sekizi ise ticarileştirme amaçlı ek ERC desteği olan Kavram Kanıtlama desteği aldı. Bugüne değin Koç Üniversitesi bünyesinde ERC desteği alan projelerin 18’si mühendislik, 7’si sosyal bilimler ve 3’ü de moleküler biyoloji ve genetik alanındaki araştırmalardan oluşuyor.