Türkiye’nin ilk özel vakfı Vehbi Koç Vakfı’nın her yıl sırasıyla kültür, eğitim ve sağlık alanında verdiği Vehbi Koç Ödülü’nün bu yılki sahibi, öncülük ettiği hesaplamalı moleküler ve sistem biyolojisi çalışmalarıyla, milyonlarca hayatı kurtaran farmakolojik ürünlerin geliştirilmesine zemin hazırlayan Ordinaryüs Profesör İvet Bahar oldu.

2002 yılından bu yana eğitim, sağlık ve kültür alanlarında takdim edilen Vehbi Koç Ödülü, topluma değer katan ve örnek olan hizmetleri tanıtmayı ve ödüllendirmeyi amaçlıyor. Ödülü alacak kişi veya kurum, söz konusu alanın önde gelen bilim insanları ve uzmanlarından oluşan bir Seçici Kurul’un önereceği üç aday arasından, Vehbi Koç Vakfı Yönetim Kurulu tarafından seçiliyor. Bu yılki Seçici Kurul, Prof. Dr. Mehmet Toner’in başkanlığında, Prof. Dr. Mehmet Öztürk, Prof. Dr. Banu Onaral, Prof. Dr. Aysenil Belger ve Prof. Dr. Hülya Kayserili Karabey’den oluşuyordu. Kurul’un Vehbi Koç Vakfı Yönetim Kurulu’na önerdiği adaylar arasından ödülü almaya hak kazanan Ordinaryüs Profesör İvet Bahar, bilim dünyasının en prestijli akademilerinden Amerikan Ulusal Bilimler Akademisi üyeliğine seçilen ilk Türk bilim insanı unvanına sahip.

Pandemi şartları nedeniyle geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da dijital platformda gerçekleştirilen törende konuşan Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer M. Koç, “Bilim insanlarının adanmışlığı sayesinde, hızla insanlığın istifadesine sunulan aşılar olmasaydı, bugün çok daha vahim bir tabloyla karşı karşıya kalabilirdik. Aynı çabanın hastalığın tedavisine yönelik ilaçların geliştirilmesi için de sürdüğünü görüyor ve daha da umutlanıyoruz. Ancak eskiye dönüş maalesef herkes için kolay olmayacak. Son 20 yıldır küresel yoksulluk ilk kez artarken, ülkeler arasındaki uçurum büyüdü. Pandeminin ekonomilerde bıraktığı hasar ve derinleşen sosyal adaletsizlikler, önümüzdeki yıllarda çözüm gerektiren önemli riskler arasında… İnsanların mutsuzluğu ve umutsuzluğu göz ardı edilerek barış dolu bir geleceğin inşası mümkün değil” dedi. Ömer M. Koç, ödülün Ordinaryüs Profesör İvet Bahar’a verildiğini ilan ederken şunları söyledi: “Sorumluluk üstlendiğimiz her alanda, hem bizlerin hem de memleketimizin diğer kurumlarının daha güzel yarınlara ancak nitelikli insan kaynağıyla ilerleyebileceği açıktır. İşte bu nedenle, Seçici Kurulumuzun, 2022 yılında sağlık alanında takdim ettiğimiz Vehbi Koç Ödülü’nü layık gördükleri çok değerli isme ilişkin şu çarpıcı gerekçesini sizlerle bilhassa paylaşmak istedim. Biyoloji ve tıp biliminde çığır açan çalışmaları içinde değinilmesi gereken en önemli noktalardan biri, bu başarıyı ailesinden üniversiteye giden ilk kişi olarak elde etmesi; diğeri ise, temel çalışmalarının hemen hepsini bir kadın bilim insanı olarak Türkiye’de tamamlamasıdır.”

Tören de yaptığı konuşmada Vehbi Koç Ödülü’nün verdiği moral ve destek ile zaten büyük bir zevk ile yapmakta olduğu işleri şimdi daha büyük şevk ve azimle yapmaya devam edeceğini söyleyen Ordinaryüs Profesör İvet Bahar:  “Benim bir misyonum da gelecek nesillere örnek olmak, ışık tutmak; onların sahip oldukları yeteneklerini daha da geliştirmelerine ve kullanmalarına yardımcı olmak. Genç kızlara, özellikle de akademik kariyer için bilim dünyasını seçecek kişilere hitaben vurgulamak istediğim çok önemli bir konu; isterseniz, arzu ederseniz ve bunu gerçekleştirmek için gerekli emeği sarf ederseniz yapamayacağınız hiçbir şey yok. Yeter ki karşınıza çıkacak engellere göğüs gerecek, yolunuza şaşmadan devam edecek kararlılığı gösterebilin. Vehbi Koç Ödülü’ne beni layık gördükleri için Koç Ailesi’ne, Vehbi Koç Vakfı yöneticilerine ve Seçici Kurul üyelerine çok teşekkür ederim, beni onurlandırdılar.” dedi.

Ordinaryüs Profesör İvet Bahar’ın çalışmalarını sürdürdüğü hesaplamalı biyoloji, ölçeği ve karmaşıklığı çok yüksek olan biyoloji ve sağlık bilimlerindeki verileri incelemek için yeni yöntemler geliştirmeyi hedefliyor. İvet Bahar’ın geliştirdiği yöntemler sadece temel bilimlerde değil, ilaç geliştirilmesinde ve klinik çalışmalarda da kullanılırken; yakın tarihli çalışmaları, bilgisayar yardımı ile ilaç geliştirilmesi üzerine yoğunlaştı ve hesaplamalı farmakoloji bilimi alanında önemli atılımlar yapılmasının önünü açtı. Hesaplamalı moleküler ve sistem biyolojisi aynı zamanda hücre ve genetik tedavilerinin yanı sıra özellikle kanser tedavileri için geliştirilen ve pandemi sırasında sağlık alanında yeni bir çağ başlatan mRNA aşılarının geliştirilmesine zemin hazırladı. İvet Bahar, klinik açıdan sinir ileti çalışmaları ve tedavisinde yeni yaklaşımlar, beyin iskemisi, karaciğer fibrozu ile bağışıklık sistemini baskılayan tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi gibi çok farklı alanda tedavilere yönelik çalışmalarda da rol aldı.

İvet Bahar Hakkında:

Lisans ve yüksek lisans eğitimini Boğaziçi Üniversitesi’nde kimya mühendisliği alanında, doktorasını İstanbul Teknik Üniversitesi’nde Kimya alanında tamamlayan ve polimer fiziğine ilgi duymaya başlayan İvet Bahar, akademik çalışmalarını 1986-2001 yılları arasında Boğaziçi Üniversitesi’nde sürdürdü ve profesör unvanını elde etti. 2001 yılında Pittsburgh Üniversitesi Tıp Fakültesi Moleküler Genetik ve Biyokimya Bölümüne profesör olarak atandı. 2016 yılında ABD eski Başkanı Barack Obama tarafından Beyaz Saray’da “Çok Ölçekli Modellemeler ve Biyolojide Büyük Veri” başlıklı konuşma için davet edildi. Avrupa Moleküler Biyoloji Organizasyonu ve Amerikan Bilimler Akademisi üyesi seçilen ve halen Avrupa Araştırma Konseyi Fiziksel ve Mühendislik Bilimleri hakemler kurulu üyesi olan Bahar’ın, hesaplamalı biyolojide 300’den fazla makalesi bulunuyor. İvet Bahar aynı zamanda biyolojik bilimler ve ilaç tasarımları alanlarında çalışmalar yürüten Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsü’nün iki farklı merkezinde de başkanlık görevi yapmıştır. Pittsburgh Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 2013 yılında Ordinaryüslük unvanını kazanan İvet Bahar, halen aynı üniversitede 2004 yılında kurduğu Hesaplamalı Sistemler Biyolojisi bölümünün başkanı olarak araştırma çalışmalarını sürdürüyor.